Μαθήματα Γεωβοτανικής

Η Γεωβοτανική ή Φυτογεωγραφία αποτελεί κλάδο της Βοτανικής επιστήμης και ασχολείται με την εμφάνιση, την εξάπλωση, αλλά και την δυναμική της κατανομής του φυτικού κόσμου επί της Γης, κατά την διάρκεια της εξελικτικής της πορείας. Αναζητεί, επίσης, τα βασικά αίτια και τους κανόνες, που διέπουν την εν λόγω κατανομή, αλλά και την συμβίωση των διαφόρων ομάδων των φυτών.

Το ενδιαφέρον της Γεωβοτανικής επικεντρώνεται, κυρίως, στα χερσόβια φυτά και μάλιστα στα επικρατούντα, σήμερα, Σπερματόφυτα. Είναι φανερό από τα αναφερθέντα, το πόσο πολύπλοκα είναι τα προβλήματα, καθώς και οι τασσόμενοι σκοποί της Γεωβοτανικής. Γι’ αυτό, δεν βασίζεται μόνο στην Βοτανική επιστήμη (Μορφολογία, Φυσιολογία, Συστηματική των Φυτών κ.λπ.), αλλά χρησιμοποιεί και τις γνώσεις της Γεωλογίας, Κλιματολογίας, Παλαιοβοτανικής, Ανθρωποβιολογίας κ.λπ.

Εξάλλου, το περιεχόμενο της Γεωβοτανικής, όπως καθορίζεται από τα ανωτέρω, είναι εξαιρετικά εκτεταμένο και πολύπλευρο, ώστε να διακρίνεται τούτο, συνήθως, σε τέσσερις τομείς, οι οποίοι είναι οι εξής:

1. Χωρολογία των φυτών ή Χλωριδική Γεωβοτανική: Ερευνά την γεωγραφική εξάπλωση κάθε συστηματικής μονάδας των φυτών (είδος, γένος κ.λπ.), καθώς και την σύνθεση των χλωρίδων των διαφόρων περιοχών (π.χ. νήσων, ορέων, χωρών).

2. Iστορική ή Εξελικτική Γεωβοτανική: Έχει ως αντικείμενο την έρευνα της εξελικτικής πορείας του φυτικού κόσμου (χλωρίδας και βλαστήσεως των διαφόρων περιοχών, χωρών, Hπείρων κ.λπ.) από της εμφανίσεώς του επί της επιφανείας της Γης μέχρι σήμερα και σε συνδυασμό με την γεωϊστορία της.

3. Kοινωνιολογική Γεωβοτανική ή Φυτοκοινωνιολογία: Οι σχέσεις και η προκύπτουσα δομή του συνόλου των ατόμων και ειδών των φυτών, που ζουν σε μία ορισμένη περιοχή, δημιουργούν ιδιαίτερες ομάδες, τις φυτοκοινωνίες (φυτοκοινότητες). Την σύνθεση, την μορφή, την εξάπλωση κ.λπ. αυτών των ομάδων των φυτών, δηλαδή των φυτοκοινοτήτων, ερευνά η Κοινωνιολογική Γεωβοτανική ή Φυτοκοινωνιολογία.

4. Οικολογική Γεωβοτανική ή Οικολογία των Φυτών: Ερευνά τις σχέσεις μεταξύ των μεμονωμένων ειδών ή των βιοκοινοτήτων τους και των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων (φως, ύδωρ, έδαφος κ.λπ.) του περιβάλλοντός τους.

Συνοψίζοντες τα ανωτέρω, συμπεραίνουμε ότι το αντικείμενο της Γεωβοτανικής είναι ο φυτικός κόσμος της Γης, δηλαδή η χλωρίδα και η βλάστηση. Και χλωρίδα μιας ορισμένης περιοχής ονομάζουμε το σύνολο των φυτικών ειδών αυτής, βλάστηση δε τις διάφορες φυτικές ομάδες, οι οποίες έχουν ορισμένη μορφή ή φυσιογνωμία, όπως είναι το δάσος, οι θαμνώνες, το λιβάδι κ.λπ. Μία πλουσιότατη βλάστηση, όπως μπορεί να είναι π.χ. ένα πυκνό δάσος, δυνατόν να συνίσταται από πτωχή χλωρίδα, δηλαδή μόνον από λίγα δασικά είδη.

Καθώς η Γεωβοτανική με τους αναφερθέντες κλάδους της έχει ως αντικείμενο την γενικότερη μελέτη των φυτικών ειδών και των βιοκοινοτήτων τους επί της επιφανείας της Γης, γίνεται

προφανής η σημασία της, σε μιαν εποχή μάλιστα, που οι αλόγιστες παρεμβάσεις του ανθρώπου στα φυσικά οικοσυστήματα έχουν καταστήσει τα δημιουργούμενα περιβαλλοντικά προβλήματα ιδιαιτέρως επίκαιρα.

Το βιβλίο “Μαθήματα Γεωβοτανικής” περιλαμβάνει, για λόγους διδακτικούς, τους δύο πρώτους τομείς της Γεωβοτανικής, δηλαδή την Χωρολογία των φυτών ή Χλωριδική Γεωβοτανική και την Ιστορική ή Εξελικτική Γεωβοτανική.